Türkiye’de bienal etkinliği düzenleme girişimi ilk olarak, Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü tarafından başlatıldı. Etkinlik için aralarında sanatçıların, Bakanlık ve Güzel Sanatlar Müdürlüğü görevlilerinin de bulunduğu bir danışma kurulu oluşturulmuş; bu kurul, çağrılacak sanatçıların seçimi konusunda diğer ülkelerin Kültür Bakanlıkları ile kontak kurarak eser ve sanatçıların belirlenmesinde öncülük yapmıştır.
Devlet Resim ve Heykel Müzesi’nde yapılan bu bienaller daha sonraları Türkiye’nin ikinci bienal etkinliği olan İstanbul bienallerine de temel teşkil etmiştir. 1987’den bu yana devam eden bu bienallerde, 1. Uluslararası İstanbul Bienali’nin düzenlenmesinde İKSV’nin desteği ile danışma kurulu üyesi olarak Beral Madra küratörlük görevini üstlenmiştir.
Bienal etkinlikleri, tarihi mekânların çağdaş yorumlarla yeniden sunumu, önerilen kavramlar, öne çıkan sanatçılar, seçici komisyonlar ve küratörlerden oluşan yapısı ile Türk sanat ortamını önemli derece de etkilemiştir.
İKSV‘nin şimdiye dek düzenlemiş olduğu 16 bienal, her iki yılda bir güncel sanatın yeni eğilimlerini bir araya getirerek izleyiciye sunarken, yurt içi ve yurt dışındaki sanat çevreleri, sanatçı, küratör ve eleştirmenler arasında uluslararası bir kültür ağının kurulmasına olanak sağladı.
Bugün en çok merak uyandıran sanat etkinliklerinden biri olarak kabul edilen İstanbul Bienali, ulusal bir temsil modeli yerine sanatçıların yapıtları aracılığıyla birbirleri ve izleyiciyle diyaloğunu sağlayan bir sergi modelini tercih ediyor. Uluslararası bir danışma kurulu tarafından belirlenen bienal küratörü, geliştirdiği kavramsal çerçeveye uygun olarak çeşitli sanatçı ve projeleri sergiye davet ediyor.
Yıllara göre bienallerin dikkat çektiği temalar:
1987 “Geleneksel Yapılarda Çağdaş Sanat” – Genel Koordinatör: Beral Madra (Türkiye)
1989 “Geleneksel Çevrede Çağdaş Sanat” – Genel Koordinatör: Beral Madra (Türkiye)
1992 “Kültürel Farklılık” – Yönetici: Vasıf Kortun (Türkiye)
1995 “ORIENT-ATION – Paradoksal Bir Dünyada Sanatın Görünümü” – Küratör: René Block (Almanya)
1997 “Yaşam, Güzellik, Çeviriler / Aktarımlar ve Diğer Güçlükler Üzerine” – Küratör: Rosa Martinez (İspanya)
1999 “Tutku ve Dalga” – Küratör: Paolo Colombo (İtalya)
2001 “Egokaç – Gelecek Oluşum için Egodan Kaçış” – Küratör: Yuko Hasegawa (Japonya)
2003 “Şiirsel Adalet” – Küratör: Dan Cameron (ABD)
2005 “İstanbul” – Küratör: Charles Esche (İngiltere) ve Vasıf Kortun (Türkiye)
2007 “İmkânsız Değil, Üstelik Gerekli: Küresel Savaş Çağında İyimserlik” – Küratör: Hou Hanru (Çin/Fransa)
2009 “İnsan Neyle Yaşar?” – Küratör: What, How & for Whom / WHW (Hırvatistan)
2011 “İsimsiz” – Küratör: Adriano Pedrosa ve Jens Hoffmann
2013 “Anne, ben barbar mıyım?” – Küratör: Fulya Erdemci
2015 “TUZLU SU: Düşünce Biçimleri Üzerine Bir Teori” – Şekillendiren: Carolyn Christov-Bakargiev
2017 “İyi bir komşu” – Küratörler: Elmgreen & Dragset
2019 “Yedinci Kıta” – Küratör: Nicolas Bourriaud
*17 Eylül – 20 Kasım 2022 tarihlerinde gerçekleşecek 17. İstanbul Bienali ile ilgili detaylı bilgilere buradan ulaşabilirsiniz.
Kaynak:
https://bienal.iksv.org/tr/arsiv/bienal-arsivi
Türkiye’ de Geleneksel Sanatın Dönüşümü ve İstanbul Bienalleri, Yrd. Doç. Berna Kaya Okan, sy.23-36
