Yeni bir konseptle kentin kültür-sanat yaşamına kazandırılan Hasanpaşa Gazhanesi’nde iklim ve karikatür müzesi, bilim merkezi, sergi alanları, tiyatrolar, kütüphaneler, oyun ve etkinlik alanı ile diğer sosyal alanlar yer alıyor.
Bir asır boyunca İstanbul’a hizmet veren, sonra atıl bırakılan, İstanbul Kadıköy’de bulunan tarihi Hasanpaşa Gazhanesi’nin restorasyonu tamamlandı. Yeni bir konseptle kentin kültür-sanat yaşamına kazandırılan tesisin açılışını İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu yapacak. Tarihi alanda; iklim ve karikatür müzesi, bilim merkezi, sergi alanları, tiyatrolar, kütüphaneler ve sosyal alanlar yer alıyor.
Osmanlı endüstriyel mirasının önemli örneklerinden biri olan Hasanpaşa Gazhanesi, 1891 yılında Anadolu Yakası’nın havagazı ihtiyacını karşılamak amacıyla açıldı. 1993 yılında İstanbul’da doğalgazın kullanılmaya başlamasıyla üretime son vererek atıl halde bırakıldı. Gazhane’de İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından 2015 yılında başlatılan restorasyon çalışmaları, yeni dönemde tamamlandı.
Aslına uygun olarak restore edilen tarihi yapılar, 9 Temmuz 2021 Cuma günü saat 19:00’da Müze Gazhane ismiyle ve yeni bir konsept ile İstanbulluların hizmetine sunuluyor. Tarihi alan, İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu ile kültür-sanat ve medya dünyasının tanınmış isimlerinin katılımıyla hizmete açılacak. Davetlilere alanın gezdirileceği açılış töreninde, İstanbul Kent Orkestrası da bir konser verecek. Program, tarihi makinelerin çalışması, ışık ve lazer gösterisiyle son bulacak.
Toplam 31 bin 500 metrekarelik bir alanı kapsayan 130 yıllık endüstri mirasında; iklim ve karikatür müzesi, bilim merkezi, sergi alanları, tiyatrolar, kütüphaneler, oyun ve etkinlik alanı ile diğer sosyal alanlar yer alıyor.
Hasanpaşa Gazhanesi’nin tarihi
İstanbul’da ilk havagazı üretimi, 1853 senesinde Dolmabahçe Sarayı’nı aydınlatmak ve ısıtmak için kurulan Dolmabahçe Gazhanesi ile başladı. Ardından, 1887’de Avrupa yakasına havagazı temin eden Yedikule Gazhanesi kuruldu. Hasanpaşa Gazhanesi ise (Kurbağalıdere Gazhanesi ya da Kadıköy Gazhanesi) 1892’de hizmete girdi.
1891 senesinde, Kadıköy ve Üsküdar çevresini “maden kömüründen mamul gaz ile aydınlatma ve ısıtma imtiyazı”, Fransız sanayici Charles Georges’a verildi. Georges, Kadıköy Gaz Şirketi’ni kurar ve uzun yıllar işletti. Hasanpaşa Gazhanesi’nin işletme sözleşmesi 1924 yılında 50 yıllığına yenilendi.
Aynı sene, Georges hükümetle yeni bir anlaşma yaparak Kadıköy ve Üsküdar çevresine elektrik dağıtma imtiyazını da alsa da yedi yıl sonra bu imtiyaz İstanbul Elektrik Şirketi’ne devredildi. İstanbul Elektrik Şirketi, (dolayısıyla da gazhane) 1931 senesinde millileştirildi. 1945 senesinde ise İETT’ye devredildi.
İstanbul’a doğalgazın gelmesiyle birlikte işlevsiz kalan tüm gazhaneler 13 Haziran 1993’te kapandı. Hasanpaşa Gazhanesi, o tarihten sonra, İETT garajı, kömürlük ve depo olarak kullanıldı. (Kaynak: Nusret Alpeböz – İstanbul Elektrik İşletmesinin Tarihçesi)
