21 Haziran Dünya Müzik Günü’nde daha önce duymadığınız melodilere kulak vermeye ne dersiniz?
Müziğin iyileştirici gücünden hareketle gününüze renk katacak ve merak uyandıracak az bilinen çalgıları müzikseverler için derledik.
Tuvan halkının yayla çalınan iki telli çalgısı: IGİL
İki telli Tuvan enstrümanıdır. Yayla icra edilir. Gövde ağaçtan, ses kutusunun üstü deri ya da ince ağaç plakadan yapılır. Teller ve yay at kılından yapılır. Genellikle sapın en ucunda at figürü bulunur. Batı Moğolistan’da “ıkili” denen müzik aleti, boyun ve ud şeklindeki ses kutusu genellikle sağlam bir çam veya Karaçam parçasından yapılır.
Igıl, çalındığında neredeyse dik tutulur, enstrümanın ses kutusu sanatçının kucağında veya sanatçının botunun tepesine yaslanır. Çalma tekniği, iplere çivi veya parmak uçlarıyla dokunmayı, gerektirir ancak boynuna bastırılmaz. Igıl’in perdeleri yoktur. Yay, el altında bir kavrama ile tutulur.
Çalarken temas gerektirmeyen müzik aleti: THEREMİN
Dünyanın ilk elektronik ve çalarken temas gerekmeyen müzik aletidir. İsmini mucidi olan Rus Profesör Leon Theremin’den alır. ontrolü iki metal anten arasında sağlanır, bu antenler aleti çalan kişinin ellerinin pozisyonunu algılarlar. Bir el ile titreşim dalgaları gönderilir, diğer el ile de sesin şiddeti ayarlanır. Theremin ürkütücü sesler ile birleşik bir alettir. Elektrik sinyalleri Theremin üzerinde büyütülür ve bağlı olan hoparlörlere gönderilir.
İcadından bu yana birçok fizikçi ve müzisyen ilgi duyduğu theremin, sanat müziklerinde ve rock gibi popüler müziklerde kullanıldı. Bu enstürmanı çalmış ya da çalmayı denemiş ünlü kişiler arasında Jerry Lewis, Cary Grant, Vladamir Lenin, Albert Einstein, Igor Stravinsky yer almaktadır.
400 yıl önce İtalya’da icat edildi: Theorbo
Günümüzden yaklaşık 400 yıl önce İtalya’da, operayla birlikte insan sesine eşlik etmek amacıyla icat edilmiştir. Tellerin boyutu yaklaşık 1.82 metredir. Theorbo, tipik olarak bir ses deliği olan ahşap bir tepeye ve ses kutusundan dışarı uzanan bir boyuna sahip kavisli bir arka ses kutusuna (içi boş bir kutu) sahiptir. Udda olduğu gibi, oyuncu bir eliyle telleri çeker veya tıngırdatırken diğer eliyle telleri “gerdirir” (bastırır); sapın farklı yerlerindeki tellere basmak farklı perdeler üretir, böylece icracının akorları, bas çizgilerini ve melodileri çalmasını sağlar .
Türk müzisyen Görkem Şen tarafından icat edilen akustik enstrüman: Yaybahar
Türk müzisyen Görkem Şen tarafından icat edilen “gerçek zamanlı akustik yaylı sentezleyici” olarak tanımlanan bir akustik enstrümandır. Bu enstrümanı yeni kılan özellik; teller ve gövde arasına konumlanmış yeni bir köprü sistemidir. Yaybahar’in yenilikçi duyumu; köprü işlevindeki yayların doğasıyla oluşan mekanik titreşimleri duyulabilir kılan membranlar sayesinde oluşmaktadır. Kulak icin yeni bir deneyim sunar ve alışık olmadığımız bir ses kalitesi ortaya çıkar.
Tarihi Ortaçağ’a uzanan bir çalgı: Hurdy Gurdy
Tarihi Ortaçağ’a uzanan bu çalgıda ses çıkarmak için kemanda kullanılan yay yerine tahtadan yapılmış reçineli bir kasnak bulunur. Bu kasnağın dönmesi ile kasnağa temas eden tellerden ses çıkar. hurdy gurdy, 12. yüzyıl öncesine ait yaylı bir çalgıdan köken aldığı düşünülen oldukça eski bir müzik aleti. Yapı olarak kemana benzeyen telli bir enstrümandır. Ortaçağ Avrupa’sında oldukça popüler olan Hurdy Gurdy ‘de tellerden ses çıkarmak için kemanda kullanılan yay yerine tahtadan yapılmış reçineli bir kasnak bulunur. Bu kasnağın dönmesi ile kasnağa temas eden tellerden ses çıkar. Hurdy gurdy’de kemandan farklı olarak “Drone Teller” adı verilen teller de bulunur. Bu teller melodi için değil arka planda sürekli duyulan sesleri çıkarmak için kullanılır. Melodi klavyede bulunan tuşlara basılarak elde edilir. Tuşlar kasnaktan sapa uzanan tellere baskı uygular ve sesin değişmesine neden olur.
İçi enstrümanlarla dolu müzik kutusu: The Wintergatan Marble Machine
2 bin basamaklı çelik bilyeden oluşan, içi enstrümanlarla dolu müzik kutusu işlevi gören çalgıdır. Cihaz hareket ettikçe bir vibrafon, bas, davul, zil ve diğer enstrümanlar etkinleşiyor. İsveçli müzik grubu Wintergatan’ın sıra dışı tasarımı olan Marble Machine, 2000 adet misket ile müzik yapıyor. Bir çark kolunu çevirmek, aleti çalıştırmaya yetiyor. Misketler bir manivela yardımıyla makinenin en üst tarafında dizilmeye başlıyor.
Kaynak:
https://anadolutudam.anadolu.edu.tr
https://tr.gorkemsen.com/
https://www.muzikguncesi.com/
https://www.sihirlifasulyeler.com/
https://tr.wikipedia.org/
