İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) tarafından 1987 yılından bu yana düzenlenen İstanbul Bienali, bir kez daha İstanbul’u güncel sanatın buluşma noktası haline getirmeye hazırlanıyor. 17. İstanbul Bienali, 2007’den bu yana Bienal’in sponsorluğunu üstlenen Koç Holding’in desteğiyle 17 Eylül-20 Kasım arasında ücretsiz gezilebilir.
Küratörlüğünü Ute Meta Bauer, Amar Kanwar ve David Teh’in üstlendiği 17. İstanbul Bienali’nde, 500’ün üzerinde katılımcının 50’yi aşkın projesi yer alacak. Bienal katılımcıları arasında sanatçı, düşünür, yazar, şair, araştırmacı, mimar, radyo programcısı, balıkçı, aktivist, stand-up komedyeni, şef, etnomüzikolog, ornitolog, deniz bilimci, kukla ustası ve müzisyenler de bulunuyor.
Bienal, Beyoğlu, Fatih, Kadıköy ve Zeytinburnu’nda yer alan 12 sergi mekânının yanı sıra, şehrin dört bir yanında sayıları 50’yi aşan sahaf, kitapçı, lokanta, sinema ve hastanelere ek olarak bir radyo istasyonunda izleyiciyle buluşuyor.
17. İstanbul Bienali, farklı coğrafyalarda, benzer konular üzerine düşünen ve üreten, çeşitli disiplinlerdeki katılımcıları bir araya getiriyor. Her biri uzun vadeli araştırmalar sonucu ortaya çıkan işbirliği temelli projelerin izleyicilere sunulduğu bienal, birlikte vakit geçirmek, düşünmek, konuşmak, dinlemek, okumak, izlemek, sorular sormak ve sorulara cevap aramak için bir davet niteliği taşıyor.
17. İstanbul Bienali’nin tanıtımı yapıldı
13 Eylül Salı sabahı bienalin sergi mekânlarından Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi’nde düzenlenen basın buluşmasıyla tanıtıldı. Toplantıda 17. İstanbul Bienali küratörleri Ute Meta Bauer, Amar Kanwar ve David Teh, İKSV Güncel Sanat Projeleri ve İstanbul Bienali Direktörü Bige Örer’in moderasyonunda, bir söyleşi gerçekleştirdi. Küratörler, bienalin hazırlık çalışmaları, kavramsal çerçevenin nasıl belirlendiği, sanatçı ve mekân seçimleri, kamusal program ve bienalin yaratmak istediği etkiden bahsettiler.
17. İstanbul Bienali sergi mekânları
17. İstanbul Bienali’nin Beyoğlu, Fatih, Kadıköy ve Zeytinburnu ilçelerinde yoğunlaşan sergi alanları, sadece birer mekân olarak değil bulundukları mahalleler ve o mahallelerle kurdukları ilişki üzerinden de öne çıkacak.
Beyoğlu’nda, bienalin film ve kamusal programlarına da ev sahipliği yapacak Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi’yle birlikte uluslararası performans sanatı platformu Performistanbul Canlı Sanat Araştırma Alanı (PCSAA), 1999’dan bu yana kapalı olan İstanbul’un en eski Rum okullarından Merkez Rum Kız Lisesi, SAHA’nın sanatçı, küratör ve yazarları desteklemek amacıyla başlattığı SAHA Studio, farklı disiplinlerden güncel sanatçıların sergilerine, seminerlere ve atölyelere ev sahipliği yapan Büyükdere35 ile Taksim Gezi Parkı’nın altında yer alan, 257 metre uzunluğundaki Metro İstanbul Yaklaşım Tüneli Taksim bir yürüyüş rotası oluşturacak.
Tarihi Fatih ilçesinde, bu yıl ilk kez bienal ziyaretçilerine açılacak sergi mekânları yer alıyor. Uzun yıllar boyunca hat ve cilt sanatçısı Emin Barın’ın stüdyosu olan Barın Han’ın yanı sıra Mimar Sinan tarafından 16’ncı yüzyılda Kaptan-ı Derya Barbaros Hayrettin Paşa için yaptırılan, 2023 yılında faaliyete geçmeden önce ilk kez bienal izleyicisine açılacak The Çinili Hamam bienal mekânlarına katılıyor. 15’inci yüzyılda, Fatih Sultan Mehmet döneminde inşa edilen en eski hamamlardan Küçük Mustafa Paşa Hamamı da bu rotadaki diğer sergi mekânı.
Zeytinburnu’nda ise 14 dönümlük bir arazi üzerine kurulu Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi, bienal süresince sergilenen eserlerle birlikte çeşitli performanslara da ev sahipliği yapacak.
Müze Gazhane, 17. İstanbul Bianeli mekânları arasında yer alıyor
İstanbul’un üç farklı semtinde yoğunlaşan 17. İstanbul Bienali’nin Kadıköy’deki mekânları arasında endüstri mirasının kültür-sanat ekseninde aktif bir kamusal alana dönüştüğü Müze Gazhane de bulunuyor. Kadıköy’de, İstanbul’un 130 yıllık bir geçmişe sahip endüstriyel miraslarından, 2021’de bir müze ve ortak alan olarak kazandırılarak, sergi ve müze mekânları, sahneleri, kütüphaneleriyle gençlere yirmi dört saat açık bir çalışma ve etkinlik alanı sunan Müze Gazhane bienal ziyaretçilerini bekliyor.
Hasanpaşa Gazhanesi, 19. yüzyılın sonunda Anadolu Yakası’na enerji verecek havagazının üretimi için kuruldu. O dönemde şehrin sokaklarının aydınlatılması için açılan birçok gazhaneden biri olan Hasanpaşa Gazhanesi, havagazına talebin bitmesiyle 1993’te kapandı. 130 yıllık gazhane, mahalleliler tarafından verilen uzun soluklu bir mücadele ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin yürüttüğü çok yönlü restorasyon projesiyle dönüştürülmesi sonucunda 2021’de, İstanbul’a bir müze ve ortak alan olarak kazandırıldı. Hasanpaşa Mahallesi’nin kalbinde konumlanan, bugünkü adıyla Müze Gazhane, sergi ve müze alanları, sahneleri, kütüphaneleriyle gençlere yirmi dört saat açık bir çalışma ve etkinlik alanı sunuyor. Her mevsim aynı canlılığa ve doluluğa sahip gazhaneye geldiğinizde bahçede kendinize bir yer bulup kedileri gözlemeyi ihmal etmeyin. Buradan çıkıp Söğütlüçeşme Tren İstasyonu’na ya da Yeldeğirmeni’ne doğru yürürken İstanbul’un sanki her şey birbirinin üzerindeymiş hissi veren dar sokaklarına ve kendine has gürültüsüyle hareketli mahallelerine rastlayacaksınız.
17 İstanbul Bienali’nin fiziksel olmayan mekânları
17. İstanbul Bienali, çeşitli basılı ve çevrimiçi mecralar aracılığıyla ziyaretçilerine yeni sorular sormaya devam ediyor.
Mantı Postası
Mantı Postası ilhamını, Hrant Dink Vakfı’nın “Kayseri ve Çevresi: Toplumsal, Kültürel ve Ekonomik Tarihi (1850–1950)” konferansının yasaklanması üzerine İstanbul’da düzenlediği “Kayseri Mantı Festivali”nden alıyor. Yüzlerce kişinin katılımıyla gerçekleşen festival, mantının aracılık ettiği, çoğulculuğu yücelten alternatif bir foruma dönüştü ve söz konusu yasağa karşı bir dayanışma alanı oluşturdu.
Bienal kapsamında 23,5 Hrant Dink Hafıza Mekânı işbirliğiyle hayata geçirilen Mantı Postası aylık, üç çevrimiçi sayı olarak mantipostasi.com.tr adresi üzerinden yayımlanacak ve bu üç sayıdan yapılan bir seçkiyi içeren matbu edisyonu da bienal sergi mekânlarında dağıtıma giren bir yayın olacak. Çok çeşitli toplumsal, tarihsel ve siyasal meselelere dikkat çeken ve 30’un üzerinde ismin katkıda bulunduğu yayında mantı tariflerine, mantı hikâyelerine, denemelere ve fikir yazılarına yer veriliyor. Hrant Dink Vakfı, devam niteliğinde bir Mantı Festivali’ne de ev sahipliği yapacak.
Radyo Bienal
Bienalin hem katılımcısı hem de mekânlarından biri olarak konumlanan bağımsız radyo kanalı Açık Radyo, 2021 yılında 26 haftalık Radyo Bienal programına ev sahipliği yaptı. Zeyno Pekünlü tarafından hazırlanan programda, bienalin farklı disiplinlerden katılımcılarının Açık Radyo’ya özel ürettikleri işler, arşiv sesleri, ses müdahaleleri, söyleşiler ve şiir okumaları yer aldı. Radyo Bienal programının kayıtları Açık Radyo web sitesinden, İngilizce kayıtları ise İKSV’nin Spotify, Apple Podcasts ve Google Podcast hesaplarından dinlenebiliyor.
Açık Radyo’nun bienal katılımcıları ve izleyicileriyle diyaloğu Barın Han’da kurulan açık bir stüdyoda devam edecek. Canlı yayınlara, radyo performanslarına ve tartışmalara yer verecek mekânda, radyonun yaklaşık 25 yıllık işitsel ve görsel arşivlerinden derlenerek hazırlanmış bir yerleştirme de yer alacak. Bienal kapsamında Muntadas’ın Açık Radyo hakkında 2010 yılında çektiği belgeselin de özel gösterimi yapılacak.
Crip Magazine
Crip Magazine, Eva Egermann’ın 1970’lerde engellilere yönelik çalışmalar ve eylemlerde sahiplenilen “sakat” kelimesinden yola çıkarak hayata geçirdiği bağımsız bir sanat dergisi projesi. Düzensiz aralıklarla yayımlanan dergi, farklı alanlardan sanatçı ve kültür çalışanlarının katkılarını bir araya getirerek ortak bir platform oluşturuyor. Derginin 17. İstanbul Bienali kapsamında yayımlanan beşinci sayısında Egermann, kendi araştırmalarını, Türkiye’de engellilik üzerine çalışmalar yürüten sanatçılar, eylemciler ve akademisyenlerinkiyle buluşturuyor. Matbu edisyonu bienal mekânlarından edinebilen dergi, cripmagazine.evaegermann.com adresi üzerinden çevrimiçi olarak okunabilir.
cascadingspiral.com
Tasarımcı ve web sitesi geliştiricisi Yehwan Song’un örümcek ağlarından ve meteorolojik haritalardan esinlenerek tasarladığı ve tüm bienal projelerine yer veren web sitesi cascadingspiral.com bienalin kompostlaşma sürecini yansıtıyor; serginin altı tematik ipliğini birlikte dokuyarak öngörülemez bileşimler yaratıyor ve yeni diyaloglara alan açıyor.
Song’un Nisan 2022’de açılan projesi, izleyicilerin bienal katılımcıları hakkında çevrimiçi ortamdaki görsel, işitsel ya da yazılı kaynaklara ulaşmasına imkân tanıyor. Site bienal süresince de haftalık bir gazete gibi sürekli yenilenecek.
Anne(x)
Oda Projesi’nin bienaldeki çalışması Anne(x), kolektifin “annelik ve üretim” ilişkisine dair uzun zamandır sürdürdüğü araştırmalara ve çeşitli coğrafyalardaki kültür ve sanat alanından annelerle ve anne olmayanlarla yapılan bir dizi toplantıya ve görüşmeye dayanıyor.
Halen devam eden bu sohbet serilerinden işitsel parçalar, Radyo Bienal’in haftalık yayınlarında yer almış, başkalarının bakım sorumluluğu, güvencesiz çalışma ve kadın dayanışması gibi kavramları sorgulamıştı. Kolektif, bienal sırasında gerçekleşen bir dizi etkinlikle birlikte Anne(x) gazetesinin yedinci sayısını da bienal kapsamında çıkarıyor. Bienalin okuma odalarında yer alan derginin İngilizcesi ise şu linkten okunabilir.
Şiir Hattı
17. İstanbul Bienali için kurgulanan Şiir Hattı, bugüne dair başka türlü haberlere ulaşabilmek için şairlerin zihin dünyasına ve sözcüklerine başvuruyor. Proje kapsamında 15 şair, 2021 yılı boyunca her ay bir şiir yazmaya davet edildi. Projeye katılan şairler böylece bienal için bir yıl boyunca kendi gözlerinden dünyanın gidişatını yorumlayan şiirler ürettiler.
Projeye katılan şairler: Mehmet Said Aydin, Donat Bayer, Zeliha B. Cenkci, Sevinç Çalhanoğlu, Cevat Çapan, Ersun Çıplak, Devrim Dirlikyapan, Haydar Ergülen, Mehmet Erte, Cem Kurtuluş, Bejan Matur, Mustafa Erdem Özler, Gonca Özmen, Anita Sezgener ve Neşe Yaşın.
Şiir Hattı kapsamında üretilen şiirler kent genelinde sahaflarda, kahvelerde, lokantalarda, dükkânlarda, basılı ve sanal yayınlarda, Performistanbul’un canlı performanslarında, otobüs durakları ve ilan panolarında, çeşitli kamusal ve pek kamusal olmayan mekânlardaki toplantılarda görülebilecek. Yazılan şiirlerden bir seçkiyle hazırlanan şiir kitabı da bienal sırasında yayımlanacak. Derlenen şiirler Açık Radyo yayınları ve bienalin podcast kayıtlarından da dinlenebilecek. Süreyyya Evren’in danışmanlığını yaptığı Şiir Hattı, Nâzım Hikmet ve Faiz Ahmad Faiz’in dostluğundan ilham alarak bu şairlerden seçili şiirlere de yer veriyor.
17. İstanbul Bienali ziyaretçi bilgileri
17. İstanbul Bienali mekânları, 17 Eylül–20 Kasım tarihleri arasında, pazartesi günleri hariç̧ her gün, 10.00-18.00 arasında ziyarete açıktır. Açılış haftasına özel olarak, 19 Eylül Pazartesi günü tüm bienal mekânları açık olacaktır. Bienal, 28 ve 29 Ekim’de de gezilebilecek.
Mekânlarla ilgili ayrıntılı bilgi ve ziyaret saatleri hakkında bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
17. İstanbul Bianel’inin diğer mekânlarına ve program detaylarına buradan ulaşabilirsiniz.
