Pul Koleksiyonlarındaki İstanbul

İstanbul’un 100 Pulu adlı kitap, İstanbul’un çeşitli semtlerinin, meydanlarının ve abidevi yapılarının pullardaki izlerini sürüyor. Kitapta yer alan posta pullarında ayrıca Anadolu Hisarı’ndan Beyazıt Meydanı’na, Ayasofya Müzesi’nden Çemberlitaş’a, Sultanahmet Meydanı’na, Galata Köprüsü’ne ve Ali Sami Yen ve İnönü Stadyumlarına uzanan geniş bir yelpazede İstanbul’un tarihindeki süreklilikleri ve değişimleri görebilmek mümkün.

Yaşadıkları şehrin tarihini merak eden okuyuculara farklı bir perspektiften İstanbul’a bakabilme imkanı sunan eser, görsel kültür tarihçileri, posta tarihçileri, pul koleksiyoncuları, tasarımcılar ve diğer araştırmacılar için büyük bir eksikliği gideriyor. “İstanbul’un 100’leri” dizisinin 83’üncü kitabı olarak yayımlanan kitapta, sadece pulların görselleriyle yetinilmeyip, aynı zamanda pullarda yer alan İstanbul manzaralarının tarihine de değiniliyor.

İlk İstanbul Pulu 103 Yıl Önce Basıldı

İlk Türk posta pulları 1862 yılında Darbhâne-i Amire’de taş baskı (litografi) tekniği ile basıldı, değişik kalınlıklardaki kâğıtlar üzerine basılan pullar elle boyandı ve zamklandı. Ayrıca sahtekârlıkları azaltabilmek için devrin Maliye Bakanlığı tarafından pulların üzerine eski yazı ile “Nezâret-i Mâliye-i Devlet-i Aliyye” yazılı kırmızı veya mavi renkli kontrol damgası vuruldu.

Posta gönderilerinde 1 Ocak 1863 tarihinden bu yana kullanılan pullarda İstanbul’dan manzaralar ise ilk kez 1914 yılında görülmeye başlandı. 1914 yılı başlarında basılan, güzelce oyulmuş (bazıları iki renkte) İstanbul manzaralarını ve diğer imajları gösteren posta pulları serisi Oskan Efendi tarafından tasarlandı ve İngiltere’de Bradbury, Wilkinson & Co. firması tarafından basıldı. 103 yıl öncesinden bugüne gelinceye kadar İstanbul’un doğal ve kültürel güzelliklerinin yansıtıldığı sayısı 100’den fazla pul basıldı.

Osmanlı’dan Bu Yana Posta Ücretleri

Eserde yer alan İstanbul temalı posta pullarının üzerindeki fiyatlar, basıldıkları dönemlerin mektup gönderim ücretleri konusunda da ayrıca bilgi veriyor. Osmanlı İmparatorluğu’nun son devrinden Cumhuriyet tarihinin yüksek enflasyonlu yıllarına kadar çeşitli dönemlerde basılmış pulların üzerinde yer alan rakamlar dikkat çekiyor. Kitapta, pulların basım tarihlerinin altına ayrıca tiraj bilgileri, baskı türleri ve basıldığı yerlerle ilgili bilgiler de eklenmiş.

Ünlü Koleksiyoner Şerif Antepli Kaleme Aldı

Türkiye’de koleksiyon denildiğinde akla ilk gelen isimlerden birisi olan Şerif Antepli tarafından kaleme alınan İstanbul’un 100 Pulu, İstanbul temalı posta pullarının basıldığı dönemlerdeki kültürel eğilimleri, estetik beğenileri ve mekân tercihindeki öncelikleri gözlemleme imkânı sunuyor.

Daha önce yine “İstanbul’un 100’leri” dizisi içinde yayımlanan İstanbul’un 100 Koleksiyoneri (2011) başlıklı kitabın da yazarlığını Ömer Serkan Bakır ile birlikte üstlenmiş olan Şerif Antepli, bu kitabı hazırlamaktaki amacını şöyle açıklıyor: “Çocukluk yıllarımdan beri pula olan tutkumu, bu güzeller güzeli şehrin pulları ile bir kitap yaparak sürdürmeyi çok istiyordum. Nihayet İstanbul’un 100 Pulu başlıklı bu kitap vesilesiyle isteğimi gerçekleştirme fırsatı buldum.”

Kitabı hazırlarken her pul için titiz bir inceleme yapan Antepli, İstanbul’daki aynı yerlerle ilgili farklı zamanlarda basılan pullarla karşılaşıyor ve kitapta yer vereceği pulların seçiminde zorlanıyor: “Pulların seçiminde zorlansam da vazgeçemeyeceklerimi yine ilgili bölümlerde kullanmaya çalıştım. Gravürlerle, eski kartpostallarla, günümüz fotoğraflarıyla bölümleri görsel bakımdan zenginleştirmeye çalıştım.”

Şerif Antepli Kimdir?

Şerif Antepli, 1948’de İzmir’de doğdu. Çocukken en büyük hobileri futbol oynamak, pul koleksiyonu yapmak ve ambalaj kağıtlarını gazete boyutunda keserek kendi gazetelerini hazırlamaktı. Ortaokul ve lisede tüm okul gazetelerinde Şerif Antepli imzası vardı. Nihayet İzmir Gazetecilik Yüksek Okulu’na girerek hobisini mesleğine dönüştürdü. Bir süre İzmir’de yayımlanan Ege Ekspres’te ücretsiz olarak çalıştıktan sonra, İzmir’de yayımlanan Yeni Asır gazetesine ücretli transfer oldu ve 1970 yılında yayıncılık alanındaki profesyonel hayatı böylece başlamış oldu.

Yayıncılık kariyerinde bir dönüm noktası olarak Türkiye’nin ilk en uzun süreli fotoğraf yayınını çıkardı. Fotoğraf Dergisi 100. sayısına ulaştı ve kendinden sonra gelen fotoğraf yayınlarına öncü oldu. Aynı şekilde, ülkemizde koleksiyonerlere özgü bir yayının olmadığını fark eden Antepli, Türkiye’nin ilk koleksiyon dergisi olan Collection’ı hayata geçirdi, daha sonra Türk koleksiyonculuğuna bir diğer katkısı olan Collection Club’ı kurdu.

Antepli, ömrü boyunca çocukluğunda başlayan posta pulu merakını korudu ve çocukluk yıllarında oluşturmaya başladığı pul koleksiyonu yıllar geçtikçe büyüdü ve Antepli Türkiye’nin en önemli “filatelist”lerinden biri oldu. Antepli ayrıca, fotoğraf sempozyumlarına ve birçok kişisel filateli sergilerine imza attı.

İstanbul temalı posta pullarının görüntüleri ile okuyucuya sunulan kitap, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemleri posta tarihine ve görsel kültürüne dair zengin bir malzeme içeriyor.

Kitap, www.istanbulkitapcisi.com adresinden %20 indirimle temin edilebilir.

* * *

İSTANBUL

21 Mayıs 2015 tarihinde çıkan “UNESCO Dünya Mirası Listesi’ndeki Eserlerimiz: İstanbul” serisinde yer almaktadır. Tiraj: 100.000. PTT Matbaası, Ankara.

ALİ SAMİ YEN STADYUMU

11 Ekim 2005 tarihinde çıkan “Galatasaray Spor Kulübü’nün 100. Yılı” serisinde yer almaktadır. Tiraj: 500.000. Ofset baskı. Ajans-Türk Matbaası, Ankara.

İSTANBUL’UN FETHİ

29 Mayıs 1953 tarihinde çıkan “İstanbul’un Fethi’nin 500. Yıl Dönümü Hatıra Pulları” serisinde yer almaktadır. Tiraj: 100.000. Heliogravür baskı. Courvoisier, S.A. La Chaux-de-Fonds, İsviçre.

ANADOLU HİSARI

25 Mayıs 1966 tarihinde çıkan “Turistik” seride yer almaktadır. Tiraj: 200.000. Ofset baskı. Klişecilik ve Matbaacılık A.Ş., İstanbul.

AYASOFYA

15 Eylül 1955 tarihinde çıkan “X. Milletlerarası Bizans Tetkikleri Kongresi” serisinde yer almaktadır. Tiraj: 100.000. Ofset baskı. Güzel Sanatlar Matbaası, Ankara.

BEYAZIT MEYDANI

14 Ocak 1914 tarihinde çıkan “Londra Baskısı İstanbul Manzaralı Posta Pulları” serisinde yer almaktadır. Tiraj: 15.000. Taş basması ve gravür, Bradbury, Wilkinson & Co. Ltd. Londra, İngiltere.

15 TEMMUZ ŞEHİTLER KÖPRÜSÜ (BOĞAZİÇİ KÖPRÜSÜ)

20 Şubat 1970 tarihinde çıkan “Boğaziçi Köprüsü’nün Temel Atma Töreni” serisinde yer almaktadır. Tiraj: 400.000. Ofset baskı. Ajans-Türk Matbaası, Ankara.

ÇEMBERLİTAŞ

14 Ocak 1914 tarihinde çıkan “Londra Baskısı İstanbul Manzaralı Posta Pulları” serisinde yer almaktadır. Tiraj: 15.000. Taş basması ve gravür. Bradbury, Wilkinson & Co. Ltd. Londra, İngiltere.

DENİZ HARP OKULU

1 Ağustos 1973 tarihinde çıkan “Deniz Kuvvetleri Okulu’nun Kuruluşunun 200. Yılı” serisinde yer almaktadır. Tiraj: 1.000.000. Ofset baskı. Türk Tarih Kurumu Matbaası, Ankara.

FENERBAHÇE MÜZESI

3 Mayıs 2007 tarihinde çıkan “Fenerbahçe Spor Kulübü’nün 100. Yılı” serisinde yer almaktadır. Tiraj: 100.000. Ofset baskı. Ajans-Türk Matbaası, Ankara.

İNÖNÜ STADI

3 Mart 2003 tarihinde çıkan “Beşiktaş Jimnastik Kulübü’nün 100. Yılı” serisinde yer almaktadır. Tiraj: 400.000. Ofset baskı. Ajans-Türk Matbaası, Ankara.

İSTANBUL YENİ HAVALİMANI

5 Eylül 2013 tarihinde “11. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Şurası 2013” serisinde yer almaktadır. Tiraj: 105.000. Dijital baskı. PTT Matbaası, Ankara.

KIZ KULESİ

29 Ekim 2013 tarihinde çıkan “Marmaray Hayaldi, Gerçek Oldu! Anma Bloğu”nda yer almaktadır. Tiraj: 5.000. Dijital baskı. PTT Matbaası, Ankara.

SİRKECİ GARI

15 Ekim 2008 tarihinde çıkan “Gar Binaları” serisinde yer almaktadır. Tiraj: 100.000. Ofset baskı. Fersa Ofset Ltd. Şti., Ankara.

SULTANAHMET MEYDANI

1 Eylül 1995 tarihinde çıkan “İstanbul ’96 Dünya Filateli Sergisi” serisinde yer almaktadır. Tiraj: 600.000. Ofset baskı. Ajans-Türk Matbaası, Ankara.

YEREBATAN SARNICI VE MEDUSA BAŞI

2010 tarihinde “İstanbul Kültür Başkenti için çıkarılan Posta Kartı”nda yer almaktadır. PTT Matbaası, Ankara.

YEŞİLKÖY HAVA MEYDANI

29 Ekim 1953 tarihinde çıkan “Cumhuriyet’in 30. Yıldönümü” serisinde yer almaktadır. Tiraj: 80.000. Ofset baskı. Staatsdruckerei, Viyana, Avusturya.