Van Mour’un Osmanlı Kıyafet Albümü ilk kez orijinal boyutta ve 3 dilde basıldı
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş., Kralın Doğudaki Ressamı unvanıyla tanınan Jean-Baptiste Van Mour’un Osmanlı Kıyafet Albümü’nü “Lâle Devri Ressamı Van Mour’un Çizimleriyle Osmanlı Kıyafet Albümü” adıyla, 335X460 cm orijinal boyutlarında ve 3 dilde ilk kez tıpkı basımını gerçekleştirdi.
İlk basımı 1714 yılında Paris’te yapılan bu eser, Avrupa’da uzun yıllar etkisi altına alan Türk Modası akımına öncülük etmesi ve Osmanlı yaşamını tüm canlılığı ile gözler önüne sermesi açısından büyük önem taşıyor. Batılıların Doğu’yu anlama kaygısıyla hazırlanan bu eserdeki 102 çizime dönemin büyükelçisi Ferriol’un detaylı anlatımı eşlik ediyor. Bu yönüyle kitap dönemi için bir istihbarat raporu niteliği de taşıyor. Proje koordinatörlüğünü Yrd. Doç. Dr. Ömer Osmanoğlu’nun üstlendiği kitap, tarihçi Sinan Ceco tarafından notlandırıldı.
1699 yılında Fransız Büyükelçisi M. de Ferriol’le İstanbul’a gelen ve ölümüne kadar 37 yıl İstanbul’da kalan ressam Van Mour bu sürede zarfında Sultan II. Ahmed’in saltanatına, Damat İbrahim Paşa’nın sadrazamlığına, Lale Devrine ve Patrona Halil İsyanı’na tanıklık etti. Büyükelçi Ferriol’un emriyle padişahtan başta olmak üzere, yöneticileri, saray görevlilerini, din adamlarını, dervişleri, esnafı, etnik grupları, toplumsal olayları resmetti ve bu özelliği ile tarihe geçti.
12 yıllık görevinin ardından 1711’de ülkesine dönen büyükelçi M. de Feriol, Van Mour’un resimlerini Fransa Kralı XIV. Louis’e sunar. 1714 yılında Van Mour’un çizimlerini içeren 102 resim büyükelçi Ferriol’un detaylı anlatımıyla “Çeşitli Şark Milletlerini Temsil Eden Yüz Baskı Resim Üzerine Açıklamalar ile Türk Merasimlerini Temsil Eden Yeni Baskı Resimler ve Açıklaması” (Recueil de Cent Estampes Representant du differentes Nations du Levant) adıyla Paris’te yayımlanır.
Türk Modası tüm Avrupa’yı sardı
Yayınlandığı ilk günden itibaren Paris halkından yoğun ilgi gören eserin, renklendirilmiş baskılarda dâhil pek çok ülkede sayısız baskısı yapılır. İspanya’da “Collection de Trages de Turquia”, İngiltere’de ise “Costumes of Turkey” adıyla yayımlanır.
Bu kıyafet albümüne duyulan ilgi, Avrupa’da çığ gibi büyüyen “Türk Modası” isimli akımı doğurur. Osmanlı kıyafetleri Avrupalılar arasında moda olur.
Saraydan Kız Kaçırma Operası’nda bu çizimler kullanıldı
Kitabın yayınlanmasından 68 yıl sonra, 1782 yılında, Batı’nın en önemli müzik dehalarından Wolfgang Amadeus Mozart, Topkapı Sarayı’nı konu edinen operası, “Saraydan Kız Kaçırma” isimli eserini kaleme almıştır. Mozart’ın bu önemli eseri, o yıllarda Avrupa’daki Türk kıyafetleri ve yaşantısına dair oluşan ilginin açık delillerinden biridir. Prömiyerinden itibaren Avusturyalıların yoğun ilgisine mazhar olan bu operadaki kostümler, Van Mour’un çizimleriyle öncülük ettiği Osmanlı kıyafet akımının devamıdır.
Sevimli, küçük, porselen Türkler
Avrupa’da ki ‘Türk modası’ akımının parçası olarak “sevimli küçük Türkler” olarak anılan porselen biblolar ortaya çıkar. Bu biblolar İlk kez 1740’larda, Almanya’da Meissen Porselen Fabrikası’nda üretilmeye başlanır. Fabrikanın tasarımcıları J. J. Kaendler ile P. Reinicke, bu porselen Türk figürlerini yaparken de Van Mour’un çizimlerini kopyalarlar.
